Elke maand schrijft Dick van Twillert een column in de serie Arbitrair. In deze column betoogt hij dat de beste leiders hoog scoren op affectie. Lees snel verder!
De vorige column in deze reeks eindigde met een passage over effectief communiceren bij weerstand. Ervaringsdeskundigen werden opgeroepen om hun aanbevelingen door te mailen. Enkele collega’s hebben coachingsverslagen doorgegeven met fragmenten die ook voor anderen bruikbaar kunnen zijn, waarvoor dank. Deze passages zijn in vier tips samengevat.
Affectie leider is een succesfactor
Onderzoek van de Amerikaanse onderzoekers Kouzes en Posner leert dat leidinggevenden van goed werkende afdelingen zelf vooral scoren op affectie. Affectie wordt ook wel genegenheid genoemd. Affectie kan zich uiten in liefde, maar ook in vriendschap, verering of gewoon in respect en waardering voor de ander.
Persoonlijkheid omvat veel aspecten
De toelichting op het coachings- en waarnemersrapport scheidsrechters betaald voetbal stelt bij het onderdeel ‘persoonlijkheid’ de vragen of de scheidsrechter de echte leider van de wedstrijd is. Is hij deelnemer aan de wedstrijd of loopt hij als een eenling tussen de spelers? Wordt hij door de spelers geaccepteerd en gerespecteerd? Communiceert hij/zij zonder overdrijving effectief met de spelers? Is het optreden overtuigend en gedecideerd? Laat de arbiter zich niet door derden beïnvloeden? In de volgende vier praktijkvoorbeelden staan uiteenlopende beschrijvingen die deze vragen verduidelijken.
Tip 1: Breng het begrip persoonlijkheid in praktijk
“De wedstrijd verliep sportief. Beide teams toonden respect voor elkaar terwijl de arbitrage geheel geaccepteerd en gerespecteerd werd. Arbitrale beslissingen leverden nauwelijks reacties op. Anderzijds kende de arbitrage geen negatieve beslissingen die het spelverloop of de score beïnvloedden. De scheidsrechter bleef onopvallend, maar was op de juiste momenten duidelijk zichtbaar aanwezig. Naast alert en doortastend optreden bij de beslissingen onderhield hij goed contact met de spelers na een spelsituatie of een genomen beslissing. De scheidsrechter is toegankelijk en aanspreekbaar en geeft de spelers ruimte voor een korte reactie. Waar mogelijk liet de scheidsrechter doorspelen. Valt het gegeven voordeel weg, dan grijpt hij alsnog in. De scheids had de hele wedstrijd onder controle en straalde gezag en autoriteit uit.
Hij moet er wel voor waken dat hij niet op elke slak zout legt. Niet te pietluttig zijn als er bij het nemen van een vrije schop of een inworp een stukje gesmokkeld wordt. Dat levert alleen maar onnodige irritatie op waar de wedstrijd niet om vraagt en het leiderschap van de scheids onder lijdt. Er bestaat een goede balans tussen verbale en non-verbale communicatie met de spelers en bij het aangeven van de beslissingen. Scheidsrechter dient echter wel een beter gevoel te ontwikkelen voor het onderkennen van hoofd- en bijzaken. Zo is het zinloos om een hele discussie op te voeren over een metertje smokkelen met een vrije schop.”
Tip 2: Ontspannen nuchter optredend de regie houden
“Het was opvallend dat de spelers ook na terechte beslissingen veelvuldig reageerden op de SR in woord en gebaar. Wat dat betreft kan de scheidsrechter nog veel leren. Zorg ervoor dat je de regie van het gesprek in handen houdt en je niet in de verdediging wordt gedrongen door iemand die je overschreeuwt. Als je dat toelaat is het hek van de dam! Belangrijk is bij normale overtredingen een ontspannen indruk te maken. Door gewoon nuchter op te treden bij overtredingen kun je zelf rustig overkomen terwijl je misschien wel gespannen bent in het begin van de wedstrijd. Speel meer met je mimiek als het moment daarvoor geschikt is. Spreek eens met een speler die een vrije schop meekrijgt. Lach eens, laat zien dat het vak leuk is. Spreek de voetbaltaal. Door vaker prettig over te komen, krijg je vanzelf beter en leuker contact met de mensen om je heen. Op de tribune voelt men dat ook aan.”
Tip 3: Optreden gewenst zodra de weerstand groeit
“De scheidsrechter van vandaag straalt vanaf het begin rust uit en zienderogen groeit daardoor het respect van de spelers en de mensen op de bank. Zijn stijl van managen speelt hierbij een grote rol. Tijdens het managen roept hij vrijwel geen weerstand op. Maar als er wel weerstand ontstaat, doet hij er goed aan zich krachtiger te manifesteren. Een voorbeeld daarvan aan het eind van de eerste verlenging. De scheidsrechter toonde zich onrustig en onzeker en op het laatst zelfs paniekerig toen hij door protesterende spelers van de thuisclub werd ingesloten. Baken in zo’n geval de grenzen af van wat wel en wat niet meer toelaatbaar is. Laat je niet intimideren!”
Tip 4: Respectvolle benadering levert waardering op
“De scheidsrechter viel op door zijn rustige zelfverzekerde manier van leidinggeven. Hij is ontspannen en treedt de hele wedstrijd op als een prettige persoonlijkheid die zorgt voor ontspanning op het veld. Bij verschillende gelegenheden zie je hem serieus ingaan op een reactie van een speler. Daarbij toont hij affectie. Ook als hij minder prettig benaderd wordt, slaagt hij erin het contact een prettige kant op te draaien waardoor de communicatie vaak lachend wordt afgesloten. Naast zijn actieve en sportieve houding straalt hij volop plezier uit. Samengevat: een charismatische persoonlijkheid en een vent op het veld!”
Dick van Twillert
